657 sayılı Devlet Memurları kanununda belirti edilen ve memurların kıdemlerini meydana koyan puanlama sistemine derece kademe adı verilmektedir. Her kamu kuruluşunun bir TMK adı verdiği kuruluş kadroları mevcuttur. Bu kadrolarda vazifeli memurlar belirli kıdem senelerine göre alınırlar ve devam ederler. Memurların hizmete başladıkları tarihlerde mezun oldukları okul ve daha evvelce memuriyet yapıp yapmadıklarına göre başlangıç dereceleri belirlenir. Genel itibariyle memurlar dokuzun biri olarak vazifeye başlarlar. Bu göstergenin yazılışı ise 9/1 olarak ifade edilir.
9 dereceyi ifade eder iken sağ da tespit edilen 1 rakamı ise kademedir.
derece kademe
Mesela 9/1’den vazifeye başlayan bir memurun derece kademesi şu şekilde gelişmektedir.
yukarıdaki örnekte gördüğünüz üzere sağ doğrultuda tespit edilen rakam 3 rakıma doğru artış göstermektedir. Memurun kademesinin ilerleyebilmesi amacıyla 2 mühim koşul vardır.
Eğer memur aday memur ise kadro alana kadar aday memurluk sona erene kadar kademesi gelişmez.
Derece Kademe Başvurusu memurun kademe gelişmesi amacıyla rastgele bir makama başvurması gerekmez. Fakat memura kademe gelişmesinin durdurulmasına dair bir disiplin cezası verilirse, bu cezaya karşı kurumun olduğu bölgedeki yetki sahibi idari mahkemeye dava açabilme hakları saklıdır. Mesela memur 01/06/1995 tarihinde işe başlamış ise her sene 01/06/…. tarihinde kademesi yükseltilir.
Takla kademesi memurlar arasında argo bir tabirle son 8 sene ortamında rastgele bir disiplin cezası almayan memurlara Devlet doğrulusunda verdiği ödül niteliğinde kademe gelişme programıdır. Eğer memur bu vakitde kesinleşmiş bir disiplin cezasına maruz kalmış ise takla kademesi alamaz ve bir üst kademeye terfi ettirilmez.
Memurların derecesi derece soldaki rakamı ifade eder ve her derecede 3 kademe mevcuttur. Derecenin bir düşmesi ( yükselme manası taşır) amacıyla her derecede 3 sene kalmak gerekmektedir. Yani 9/1 ile vazifeye başlayan memur evvelce 9/2 sonra ise 9/3 olacak ve daha sonra 8/1 olarak 1 derece düşecektir. Fakat Devlet doğrulusunda özel bir yasa ya da meşru planlama ile memura ekstradan derece ya da kademe artmasına dair bir program yapılırsa bu hal istisnadır.
Derece kademe hesaplaması yapabilmek amacıyla memurun vazifeye başladığı kadronun kaçıncı derecesinden vazifeye alındığını bilmesi gerekir. Ve yukarıda tespit edilen hesaplama cetvelinde yer aldığı gibi sol tarafa 6/1 – 8/2 gibi kıdem yazılarak sağ doğrultudan seneler aşağıya doğru hesapla yapılır. Hesaplama yapılırken şu kriterler ehemmiyet taşımaktadır.